Agile: Giới thiệu Extreme Programming

Nguồn: The Art of Agile Development của J Shore & S Warden. Phần tiếp theo của: Agile Development: Giới thiệu chung

Extreme Programming (gọi tắt là XP, một số tài liệu tiếng Việt dịch là “lập trình cực hạn”) là một phương pháp phát triển phần mềm tuân thủ triết lí Agile. Trong số các phương pháp Agile thì XP là một trong các phương pháp hoàn thiện nhất và nhận được nhiều sự quan tâm nghiên cứu nhất. Một số phương pháp Agile khác là Scrum và Agile Unified Process (AUP).

Vòng đời của một dự án XP

Các hoạt động cơ bản của một dự án phần mềm là:

1. Lập kế hoạch (planning).
2. Phân tích yêu cầu (analysis).
3. Thiết kế (design).
4. Lập trình (programming).
5. Test.
6. Bàn giao sản phẩm (deploy).

Mô hình cổ điển thác nước (waterfall) sắp xếp các hoạt động này theo thứ tự tuyến tính, đầu ra của hoạt động này là đầu vào của hoạt động tiếp theo. Các mô hình lặp (iterative – chẳng hạn mô hình tăng trưởng hay mô hình tiến hóa) sắp xếp các hoạt động này xen kẽ lẫn nhau.

Hình 1: (a) Mô hình thác nước. (b) Mô hình lặp

XP hoạt động theo mô hình lặp. Sản phẩm được chia ra thành các phần tăng trưởng nhỏ, mỗi phần được phát triển trong vòng một hoặc vài tuần gọi là một vòng lặp (iteration). Với mỗi phần tăng trưởng, đội dự án thực hiện tất cả các hoạt động: lập kế hoạch, phân tích, thiết kế, lập trình, test và bàn giao. Ưu điểm của mô hình này là đội dự án nhanh chóng nhận được phản hồi từ phía khách hàng. Những thay đổi cần thiết sẽ được áp dụng ngay trong lần lặp tiếp theo.

Hình 2: Vòng đời của một dự án XP

Lập kế hoạch

Kế hoạch tổng thể của dự án được lập trong những tuần đầu tiên. Đại diện của khách hàng và các lập trình viên cùng nhau chia dự án thành các phần tăng trưởng nhỏ, ước lượng thời gian và công sức thực hiện chúng và vạch ra lịch trình phát triển cho từng phần tăng trưởng. Kế hoạch tổng thể sẽ được điều chỉnh tùy theo tình hình trong phần sau của dự án.
Mỗi phần tăng trưởng có một kế hoạch thực hiện cụ thể được vạch ra vào đầu mỗi vòng lặp. Đội dự án sẽ họp mặt hàng ngày để cập nhật tình hình công việc.

Phân tích
XP không dành riêng một khoảng thời gian cố định ban đầu cho việc phân tích yêu cầu. Trái lại, đại diện của khách hàng sẽ ngồi làm việc chung với đội dự án. Người đại diện này không nhất thiết phải là khách hàng thật, chỉ cần là người hiểu rõ nhất các yêu cầu cho sản phẩm. Khi cần thông tin, các lập trình viên chỉ việc đến trao đổi trực tiếp với người này.
Đối với những yêu cầu khó hiểu, đại diện khách hàng cùng với các tester tạo ra những ví dụ chi tiết gọi là “customer test”. Đối với các giao diện đồ họa, đại diện khách hàng cùng đội dự án tạo ra các bản phác thảo trước khi bắt tay vào lập trình. Một số dự án thuê người thiết kế giao diện riêng.

Thiết kế và lập trình
Trong một dự án XP, thiết kế của sản phẩm được cải tiến liên tục. Hoạt động này được thực hiện nhờ phương pháp phát triển dựa trên test (test-driven development hay TDD). TDD gắn kết chặt chẽ các công việc thiết kế, lập trình và test. Các lập trình viên phải làm việc theo cặp, một trong hai người viết các dòng lệnh cụ thể còn người kia suy nghĩ về thiết kế của chương trình.
Các lập trình viên tích hợp code vài giờ một lần và đảm bảo rằng phiên bản mới đủ tiêu chuẩn về mặt kĩ thuật để bàn giao ngay cho khách hàng.
Mã nguồn được coi là sở hữu tập thể. Mọi người được yêu cầu sửa lỗi bất kể lỗi đó do ai gây ra.

Test
Tất cả các thành viên trong dự án XP đều có trách nhiệm đảm bảo chất lượng sản phẩm. Các lập trình viên thực hiện unit test và integration test. Đại diện khách hàng kiểm tra công việc của lập trình viên và trợ giúp họ bằng các customer test. Khi các tester tìm ra lỗi, cả đội cùng nhau phân tích nguyên nhân và tìm cách cải tiến quy trình để ngăn ngừa lỗi tái diễn.
Tất cả các regression test đều được thực hiện tự động (bởi code mới được tích hợp vào hệ thống một cách liên tục) và được chạy bởi các lập trình viên khi họ tích hợp code mới vào hệ thống.
Lập trình theo cặp góp phần làm tăng chất lượng công việc.

Bàn giao sản phẩm
Hệ thống được trình diễn nội bộ hàng tuần và được bàn giao cho khách hàng theo kế hoạch đã định trước hoặc theo nhu cầu của khách hàng.

Tài liệu tham khảo
Sách: The Art of Agile Development của James Shore và Shane Warden: http://jamesshore.com/Agile-Book/
Web: http://agilemanifesto.org/

(còn tiếp…)